Dzień dobry! Witam Cię na lekcji biologii. Tematem naszych dzisiejszych zajęć jest: Budowa układu nerwowego Zapraszam do zapoznania z poniższymi materiałami!
Na co dzień nie myślimy o tym, w jaki sposób nasz organizm wykonuje czynności życiowe. Po prostu działa – zawiaduje nim autopilot, którym jest układ nerwowy. Do jego głównych zadań należy:
- kierowanie wieloma czynnościami, często bez udziału naszej świadomości,
- odbieranie informacji z otoczenia,
- kierowanie procesami myślenia i podejmowania decyzji.
Przeczytaj i zobacz, jak jest zbudowany układ nerwowy!
Układ nerwowy zbudowany jest z kilku podsystemów współpracujących ze sobą i resztą organizmu. Ze względu na budowę wyróżniamy ośrodkowy (centralny) układ nerwowy (OUN) oraz obwodowy układ nerwowy.
Ośrodkowy układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego. OUN to centrum kontroli całego organizmu. Odbiera, analizuje i przetwarza informacje pochodzące ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego, wysyła odpowiedzi do narządów wykonawczych. Umożliwiają to nerwy czaszkowe i rdzeniowe, które łączą mózgowie i rdzeń z różnymi częściami ciała. To one, wraz ze splotami i zwojami, budują obwodowy układ nerwowy. Układ ten odbiera informacje, przesyła je do OUN oraz przewodzi odpowiedzi na nie z mózgowia i rdzenia kręgowego do narządów wykonawczych.
Rycina nr 1. Podział układu nerwowego
Rycina nr 2. Budowa układu nerwowego
W obwodowym układzie nerwowym można wyróżnić układ somatyczny i autonomiczny, które współpracując ze sobą, utrzymują w równowadze środowisko wewnętrzne organizmu. Układ somatyczny odbiera bodźce ze środowiska zewnętrznego i kieruje pracą mięśni szkieletowych. Układ autonomiczny (wegetatywny) odbiera bodźce pochodzące ze środowiska wewnętrznego i kontroluje pracę narządów, których działanie jest niezależne od naszej woli (np. mięśnia sercowego).
W układzie autonomicznym wyróżniamy część współczulną i przywspółczulną. Obie, za pośrednictwem różnych nerwów, wpływają na ten sam narząd, a wykonywane przez nie czynności mają charakter przeciwstawny. Układ współczulny pobudza aktywność wielu narządów (i hamuje pracę innych) oraz mobilizuje organizm do działania w sytuacjach stresowych. Układ przywspółczulny pełni funkcje odwrotne – hamuje aktywność narządów i wycisza organizm. Układ współczulny powoduje na przykład rozszerzenie źrenic, które pojawia się, gdy organizm przygotowany jest do obrony lub ucieczki. Aby się ona udała, musi rejestrować wszystkie zagrażające mu ruchy i szczegóły otoczenia. Gdy niebezpieczeństwo minie, układ przywspółczulny sprawia, że źrenice się zwężają, a oczy już nie są tak wrażliwe na informacje płynące z otoczenia.
Rycina nr 3. Część przywspółczulna – z lewej, część wspólczulna – z prawej
ZADANIA DLA CIEBIE!
Zadanie nr 1. Uzupełnij tekst.
Ośrodkowy układ nerwowy składa się z …………………………… i ………………………….. W skład obwodowego układu nerwowego wchodzą …………………….. odchodzące od mózgowia i rdzenia kręgowego. Układ autonomiczny podtrzymuje funkcje życiowe: odbiera ……………………….. pochodzące ze środowiska wewnętrznego organizmu, kontroluje ………………………….. narządów, których działanie jest niezależne od naszej woli, umożliwia aktywność i wysiłek organizmu albo spowalnia pracę narządów wewnętrznych.
Zadanie nr 2. Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz PRAWDA lub FAŁSZ.
- Układ współczulny zwęża źrenice.
- Układ przywspółczulny przejmuje kontrolę nad organizmem w warunkach zagrożenia.
- Układ przywspółczulny zwalnia pracę serca.
Pozdrawiam Cię serdecznie, Agnieszka Kowalczyk 🙂
Comments are closed