Temat: Naprawić świat! Satyry Ignacego Krasickiego
Witam Cię!
W mitologii greckiej satyrami nazywano śmiertelnych bogów związanych z lasem i płodnością, a wchodzących w skład orszaku Dionizosa. Przedstawiano ich jako istoty o mieszanej budowie: górną część ciała miały ludzką (ale też: spłaszczony nos, spiczaste uszy, włosy przypominające sierść), dolną zaś – koźlą. Satyrami określano również specyficzne utwory literackie, atakujące postawy albo osoby, wyolbrzymiające w sposób komiczny lub karykaturalny obiekt krytyki. Ich cechą wspólną jest „mieszanie”, czyli łączenie: u bogów było to łączenie zewnętrznych cech zwierzęcych z ludzkimi, w utworach – kojarzenie elementów typowych dla różnych rodzajów literackich oraz karykaturalne wyolbrzymianie.
Do najważniejszych autorów, którzy tworzyli satyry lub przynajmniej chętnie po nią sięgali, należał wybitny liryk rzymski Horacy. Cechą charakterystyczną jego utworów, wchodzących w skład zbioru Satyry, jest skierowanie ich przeciwko konkretnym osobom, wymienianym z imienia. Twórcy polskiego oświecenia preferowali inny model satyry. Naśmiewali się z ludzkich wad, a nie z konkretnych osób.
Satyra to utwór literacki z pogranicza liryki i epiki, którego celem jest ośmieszanie ludzkich wad i zachowań, a także obyczajów, instytucji, konkretnych stanowisk, warstw społecznych, idei czy też stosunków społecznych.
Gatunek ten ma charakter krytyczny, posługuje się dowcipem, ironią, kpiną i szyderstwem. Oparty jest na komizmie i karykaturze. Przedmiot satyry jest najczęściej wyolbrzymiany, czasem też pomniejszany i deformowany. Dydaktyzm satyry sprowadza się na ogół jedynie do ośmieszenia jakieś nieprawidłowości, bez podawania właściwych rozwiązań. Autorzy nie mają ambicji rozwiązywania problemów, a jedynie ich eksponowania i piętnowania.
Gatunek odrodził się w epoce oświecenia. Połączenie dydaktyzmu z dowcipem doskonale wpisywało się formułę „uczyć bawiąc”. Satyry w Polsce pisali: Ignacy Krasicki („Do Króla”, „Żona modna”) i Adam Naruszewicz („Chudy literat”, „Szlachetność”).
Przeczytaj, proszę, tekst satyry „Żona modna”
- Wymień wady i zalety „żony modnej” podane przez jej męża Piotra.
- Czy w utworze jedyną winną jest „żona modna”? Uzasadnij odpowiedź.
- W utworach Krasickiego pouczenia często były przekazywane za pomocą przysłów i sentencji.
- Znajdź w Żonie modnej przysłowie i wyjaśnij jego znaczenie.
Opracowanie: Marzena Marcjasz
Comments are closed