RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

– jest niezdolny do pracy,
– ma wymagany – odpowiednio do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy – okres składkowy i nieskładkowy,
– niezdolność do pracy powstała w określonych ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okresach składkowych i nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Pojęcie niezdolności do pracy
Niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu.
Niezdolność do pracy może być częściowa lub całkowita.
Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.
Stwierdzenie naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych stanowi podstawę do orzeczenia niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Orzekanie o niezdolności do pracy
Oceny niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS.
Od orzeczenia lekarza orzecznika osobie zainteresowanej przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej – w terminie 14 dni od dnia doręczenia tego orzeczenia uprawnionemu.

Renty z tytułu niezdolności do pracy
Renta z tytułu niezdolności do pracy może zostać przyznana na stałe lub na określony czas.
Renta stała przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy została uznana przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS za trwałą.
Renta okresowa przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli jego niezdolność do pracy zostanie przez lekarza orzecznika ZUS lub komisję lekarską ZUS uznana za okresową, czyli mającą charakter czasowy.
Renta okresowa z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego. Nie ogranicza to uprawnień osoby niezdolnej do pracy do zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie ponownego badania w celu zmiany stopnia niezdolności do pracy.
Niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat, chyba że według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, i wówczas niezdolność do pracy orzekana jest na okres dłuższy niż 5 lat.

Staż uprawniający do renty
Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy ( staż ), uzależniony jest od wieku osoby, w którym powstała niezdolność do pracy, i wynosi od 1 roku – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, aż do 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
Osoby, których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 lat, muszą spełniać dodatkowy warunek tj. wymagany pięcioletni okres musi przypadać w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub dniem powstania niezdolności do pracy.
Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego ze względu na wiek okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania tego okresu uważa się za spełniony, jeśli ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia :
przed ukończeniem 18 lat, albo
w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej
oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał – bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy – okresy składkowe i nieskładkowe.

Powstanie i ustanie prawa do renty
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy powstaje z dniem spełnienia wszystkich wymaganych warunków, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie.
Jeżeli ubezpieczony pobiera zasiłek chorobowy, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne, prawo do renty nabędzie z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku, wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy lub świadczenia rehabilitacyjnego.
Prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.
Prawo do renty ustaje:
w przypadku ustania któregokolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa,
z upływem okresu, na jaki świadczenie to zostało przyznane,
z dniem, od którego z urzędu została przyznana emerytura,
wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.

Wysokość renty
Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy zależy od :
wymiaru udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych,
wysokości zarobków wskazanych do obliczenia podstawy wymiaru renty,
kwoty bazowej obowiązującej w dniu nabycia prawa do renty,
stopnia orzeczonej niezdolności do pracy.
Jeżeli podstawy wymiaru renty nie można ustalić, organ rentowy ustala wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy w kwocie najniższego świadczenia. Od 1 marca 2014 roku najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi – 844,45 zł, a najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi – 648,13 zł.

Zawieszenie i zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy
Zawieszenie lub zmniejszenie wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy uzależnione jest od kwoty przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przy czym za przychód uważa się także kwoty pobranych zasiłków : chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, a także kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Na zawieszenie prawa do renty lub zmniejszenie wysokości tego świadczenia wpływa osiągany przez rencistę przychód z tytułu wykonywania działalności obowiązkowo podlegającej ubezpieczeniom społecznym. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych uważa się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo pozarolniczą działalność.

Na zawieszenie prawa do renty oraz zmniejszenie jej wysokości nie wpływa przychód osiągnięty z tytułu świadczenia pracy w ramach wykonywania umowy nieobjętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, na przykład z tytułu wykonywania umowy o dzieło zawartej z osobą niebędącą jednocześnie pracodawcą rencisty.

Jeżeli rencista osiąga przychód :
nieprzekraczający 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ogłaszanego przez Prezesa GUS – renta wypłacana jest w pełnej wysokości;
przekraczający 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższy jednak niż 130% tego wynagrodzenia – renta jest odpowiednio zmniejszana;
przekraczający 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia – wypłata renty podlega zawieszeniu w całości.

Tryb postępowania o przyznanie renty
Postępowanie w sprawie przyznania renty wszczyna się na wniosek osoby zainteresowanej lub jej pełnomocnika. Wniosek taki zgłasza się w jednostce terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy ( zgłoszenie na piśmie lub ustnie do protokołu ), albo za pośrednictwem przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania usług pocztowych za pośrednictwem płatnika składek. W razie zgłoszenia wniosku w innej jednostce ZUS – jest ona zobowiązana do przekazania go jednostce właściwej.
Wniosek może być zgłoszony w formie elektronicznej za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej ZUS.
Ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy następuje w formie decyzji organu rentowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Od decyzji organu rentowego przysługuje odwołanie – za pośrednictwem organu rentowego, który wydał decyzję do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
ZUS ma obowiązek wydać decyzję w sprawie renty w ciągu 30 dni od daty wyjaśnienia ostatniej okoliczności w sprawie.

Obowiązek informacyjny osoby pobierającej rentę wobec ZUS
Osoba pobierająca rentę z tytułu niezdolności do pracy zobowiązana jest powiadomić oddział ZUS, który wypłaca rentę o:
– osiąganiu przychodu z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej, a także o jego wysokości;
– kwocie przychodu z pracy zarobkowej osiągniętego w roku kalendarzowym – w terminie do końca lutego następnego roku, przy czym – dla umożliwienia sprawdzenia, czy korzystniejsze jest rozliczenie roczne, czy miesięczne – wskazane jest wykazanie przychodów osiągniętych w kolejnych miesiącach roku;
– zgłoszenie wniosku o emeryturę lub rentę do innego organu rentowego;
– zmianie miejsca zamieszkania, numeru rachunku bankowego;
– innych okoliczności powodujących zawieszenie prawa do renty.

Udostępnij: