KLASA 2B 13.11.2020

Temat: Związek związkowi nierówny, tu poboczny, a tam główny.

Witam Cię!

To już wiesz:

Wypowiedzenie to grupa wyrazów połączonych ze sobą znaczeniowo i dopasowanych pod względem formy, które przekazują zrozumiałą informację, np. Sławek mieszka na wsi. Kupię chleb.

Równoważnik zdania to taki typ wypowiedzenia, który nie zawiera czasownika w formie osobowej, np. Ciężko mi. Za godzinę przed szkołą.

Zdanie to taki typ wypowiedzenia, które zawiera czasownik (bądź czasowniki) w formie osobowej, np. Mama mnie bardzo kocha.

Zdanie pojedyncze to zdanie, które zawiera jedno orzeczenie, np. To jest namiot. Spotkamy się przed szkołą.

Zdanie złożone zawiera więcej niż jedno orzeczenie, np. Joachim przyniósł koc, który miał mnóstwo dziur. Marek przyszedł wcześniej, żeby przygotować stoły i krzesła dla gości.

Pamiętaj, że każde wypowiedzenie zaczynamy wielką literą i kończymy kropką, wykrzyknikiem, znakiem zapytania lub wielokropkiem.

Zdania składają się z tzw. części. Najważniejszymi częściami zdania są: orzeczenie i podmiot.

Orzeczenie to czasownik najczęściej w formie osobowej, np. Mary zajrzała przez mur do ogrodu. Klucz pasował do zamka w furtce.

Podmiot to wykonawca czynności wyrażonej orzeczeniem, np. Mary zajrzała przez mur do ogrodu. Klucz pasował do zamka w furtce.

Zapamiętaj!

Forma orzeczenia dostosowuje się do formy podmiotu: zajrzała – r. ż., l. poj. bo: Mary; pasował – r. m., l. poj. bo: klucz.

Istnieją zdania, w których nie występuje podmiot. Mówimy wówczas o podmiocie domyślnym. Np. Wyszedłem. – w domyśle: ja. Zjadł obiad. – w domyśle: on.

Ale bez orzeczenia nie ma zdania!

Orzeczenie i podmiot tworzą związek główny (najważniejszy) w zdaniu. Pozostałe wyrazy w zdaniu tworzą związki poboczne.

Zdania rozwinięte, w których występują liczne związki poboczne, zawierają znacznie więcej informacji niż zdania nierozwinięte:

Narcyz zakochał się. (zdanie nierozwinięte, tylko związek główny)

Piękny Narcyz zakochał się w swoim własnym odbiciu. (zdanie rozwinięte, związek główny i cztery związki poboczne)

Narcyz – co zrobił? – zakochał się (związek główny)

Narcyz – jaki? – piękny

zakochał się – w kim? – w odbiciu

odbiciu – czyim? – swoim

odbiciu – czyim? – własnym

Wyrazy w związkach nie są równorzędne, mniej ważny określa ważniejszy. Nadrzędnym jest ten wyraz, którym pytamy (jaki Narcyz?), a podrzędnym ten, którym odpowiadamy (piękny).

Oto wykres zdania: Pierwsza kobieta powstała z żebra Adama.

Z podanych zdań wypisz w zeszycie związki główne oraz poboczne. Zadaj pytania o wyrazy podrzędne.

1. Wielkie płazy wyłażą z wody.

2. Skrzydlate ptaki wzbijają się nad ziemię.

3. Stwórca ukończył swoje wielkie dzieło. Nowe stworzenie z długimi włosami ciągle staje mi na drodze.

4. Piękne kwiaty pojawiły się na nagiej ziemi.

5. Na niebieskim firmamencie zabłysły lśniące gwiazdy.

6. Wszystkie zwierzęta żyły ze sobą w przyjaźni.

Opracowała: Marzena Marcjasz

Udostępnij:

Tagged:

Comments are closed